ЁЯМ┐ рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рдЧांрд╡ рдХे рдоाрдирдХ: рд╕рдорд░рд╕рддा, рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рдФрд░ рд╕्рдоाрд░्рдЯ рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдХी рдУрд░

рдк्рд░рддीрдХाрдд्рдордХ рдЪिрдд्рд░

"рдЧांрд╡" рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕्рдеाрди рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рднाрд░рдд рдХी рдЖрдд्рдоा, рд╕рдн्рдпрддा рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдЖрдзाрд░ рд╣ै। рднाрд░рдд рдХी рдЖрдд्рдоा рдЙрд╕рдХे рдЧांрд╡ों рдоें рдмрд╕рддी рд╣ै। рдкрд░ рдХ्рдпा рд╡े рдЖрдзुрдиिрдХрддा, рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╢ांрддि рдХा рдЙрджाрд╣рд░рдг рдмрди рдкाрдП рд╣ैं?

рдЖрдЗрдП рдЗрд╕ рд▓ेрдЦ рдоें рд╣рдо рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рдЧांрд╡ рдХे рдЙрди рдоाрдирдХों рдХो рдЬाрдиें, рдЬो рдЙрд╕े рдХेрд╡рд▓ "рдЧांрд╡" рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि "рдЖрджрд░्рд╢ рдЧ्рд░ाрдо" рдмрдиाрддे рд╣ैं --- рдРрд╕ा рдЧ्рд░ाрдо:

  • рдЬрд╣ाँ рд▓ोрдЧ рд╕िрд░्рдл рдорддрджाрддा рдирд╣ीं, рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХ рд╣ों
  • рдЬрд╣ाँ рд╡िрдХाрд╕ рдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рд╕ाрде рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ौрд╣ाрд░्рдж рднी рд╣ो
  • рдЬрд╣ाँ рдЖрдзुрдиिрдХрддा, рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдФрд░ рдкрд░ंрдкрд░ा рдХा рд╕ुंрджрд░ рд╕рдорди्рд╡рдп рд╣ो

рдЬрд╣ाँ рд╣рд░ рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕्рдоाрд░्рдЯ рд╣ो, рдЬрд╣ाँ рд╣рд░ рдШрд░ рд╕्рдоाрд░्рдЯ рд╣ो, рдЬрд╣ाँ рд╣рд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ो, рдФрд░ рдЧांрд╡ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╡िрд╡ाрджों рд╕े рдоुрдХ्рдд рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рд╣ो।

✅ 1. рд╣рд░ рдШрд░ рдПрдХ рд╕्рдоाрд░्рдЯ рд╣ोрдо рд╣ो

рд╕्рдоाрд░्рдЯ рд╣ोрдо рдХा рдЕрд░्рде рдХेрд╡рд▓ рддрдХрдиीрдХ рд╕े рд╕ुрд╕рдЬ्рдЬिрдд рдШрд░ рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдРрд╕ा рдШрд░ рд╣ै рдЬो:

  • рдЕрдкрдиे рдЖрдХाрд░ рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ рдбрдмрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдоें рдПрдХ рдЗрдирд╡ाрдпрд░рдирдоेंрдЯ рдЬ़ोрди (рдЬैрд╕े рдмрдЧीрдЪा, рдкेрдб़, рдлूрд▓, рдЦुрд▓ा рд╣рд╡ाрджाрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░) рд░рдЦрддा рд╣ो
  • рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ, рдкрдХ्рдХी рд╕рдб़рдХ рд╕े рдЬुрдб़ा рд╣ो рдЬो рд╣рд░ рдоौрд╕рдо рдоें рдкрд╣ुँрдЪा рдЬा рд╕рдХे
  • рдмिрдЬрд▓ी, рдЬрд▓, рд╢ौрдЪाрд▓рдп, рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ, рдФрд░ рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕ेрд╡ा рдЬैрд╕ी рд╕ुрд╡िрдзाрдПं рдоौрдЬूрдж рд╣ों
  • рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд, рд╕ौрд░ рдКрд░्рдЬा рд╕рдорд░्рде рдФрд░ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг-рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╣ो
"рдЬрдм рдШрд░ рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ, рд╣рд░ा-рднрд░ा рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрдЧा, рддрднी рдорди рдФрд░ рдЬीрд╡рди рднी рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рд╣ोрдЧा।"

✅ 2. ₹50,000+ рдоाрд╕िрдХ рдЖрдп --- рд╕рдо्рдоाрдирдЬрдирдХ рдЬीрд╡рди рдХे рд▓िрдП

рд╣рд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдкाрд╕ рди्рдпूрдирддрдо рдЗрддрдиी рдЖрдп рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП рдХि рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рди рд░рд╣े рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдмेрд╣рддрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рджे рд╕рдХे।

рдпрд╣ां рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै рдХि рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдкрддि, рдкрдд्рдиी, рджो рдмрдЪ्рдЪे рдФрд░ рдоाрддा-рдкिрддा рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдоाрд╕िрдХ рдЖрдп рдоें рдкрдд्рдиी рдХी рднी рд╕рдХ्рд░िрдп рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрдирдЬрдирдХ рднाрдЧीрджाрд░ी рд╣ो, рд╕ाрде рд╣ी рдЖрд░्рдеिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдиिрд░्рдгрдпों рдоें рдЙрдирдХी рднूрдоिрдХा рдХो рдмрд░ाрдмрд░ी рдХा рд╕्рдеाрди рдоिрд▓े।

рдХрдоाрдИ рдХे рд╕ंрднाрд╡िрдд рд╕्рд░ोрдд:

  • рдЖрдзुрдиिрдХ рдХृрд╖ि (рдб्рд░िрдк рд╕िंрдЪाрдИ, рдЬैрд╡िрдХ рдЦेрддी)
  • рдбेрдпрд░ी рдФрд░ рдордд्рд╕्рдп рдкाрд▓рди
  • рдХुрдЯीрд░ рдЙрдж्рдпोрдЧ (рд╣рд╕्рддрдХрд▓ा, рдмुрдиाрдИ, рдЕрдЪाрд░, рдЕрдЧрд░рдмрдд्рддी, рдЖрджि)
  • рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕ेрд╡ाрдПं (рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдХेंрдж्рд░, CSC, рдл्рд░ीрд▓ांрд╕िंрдЧ)
"рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рдЧांрд╡ рд╡рд╣ी рд╣ै рдЬрд╣ाँ рд╣рд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рд╣ो।"

✅ 3. рдЧांрд╡ рдоें рдХोрдИ рд╕ंрдкрдд्рддि рд╡िрд╡ाрдж рди рд╣ो

рдЧांрд╡ों рдоें рдХрдИ рдмाрд░ рднाрдИ-рднाрдИ рдХे рдмीрдЪ рдЭрдЧрдб़े, рдЬрдоीрди рдХे рдЧрд▓рдд рдмंрдЯрд╡ाрд░े рдФрд░ рдХोрд░्рдЯ-рдХрдЪрд╣рд░ी рдХे рдЪрдХ्рдХрд░ рдЖрджрд░्рд╢рддा рдХो рдЦрдд्рдо рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं।

рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рдЧ्рд░ाрдо рдоें:

  • рд╣рд░ рд╕ंрдкрдд्рддि рдХाрдиूрдиी рд░ूрдк рд╕े рджрд░्рдЬ рд╣ो
  • рдмंрдЯрд╡ाрд░ा рд╕्рдкрд╖्рдЯ, рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ़ीрдХृрдд рдФрд░ рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рд╕рд╣рдорддि рд╕े рд╣ो
  • рдкंрдЪाрдпрдд рднूрдоि рдФрд░ рд╕ीрдоाрдПं рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдирдХ्рд╢ों рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ों (рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рдпोрдЬрдиा/рдб्рд░ोрди рд╕рд░्рд╡े)
"рд░िрд╢्рддा рдкрд╣рд▓े, рд░рдЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдмाрдж рдоें" -- рдЗрд╕ рднाрд╡рдиा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рдоिрд▓े

✅ 4. рдЧांрд╡ рдХी рджेрдЦрд░ेрдЦ рдоें рд╣рд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рд╣ो

рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा, рд╕рдб़рдХ рдорд░рдо्рдордд, рд╕्рдЯ्рд░ीрдЯ рд▓ाрдЗрдЯ, рд╕ीрд╡рд░ рд▓ाрдЗрди рдЬैрд╕ी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеाрдПं рд╕िрд░्рдл рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдирд╣ीं, рдЧांрд╡ рдХी рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рд╣ों।

  • рд╣рд░ рдШрд░ рдЕрдкрдиे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдоेंрдЯेрдиेंрд╕ рд╢ुрд▓्рдХ рдпा рд╢्рд░рдорджाрди рдХрд░े
  • рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрдд рдЗрд╕ рд░ाрд╢ि рд╕े рд╕्рдеाрдиीрдп рдЬрд░ूрд░рддों рдХो рдкूрд░ा рдХрд░े
  • рдЧрд▓ी-рдоोрд╣рд▓्рд▓ा рд╕рдоिрддि рдмрдиे рдЬो рдиिрдпрдоिрдд рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рд╡ рд╕ुрдзाрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░े
"рдЧांрд╡ рдХी рд╕ेрд╡ा, рдЧांрд╡ рдХे рдиाрдЧрд░िрдХों рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी।"

✅ 5. рдЧांрд╡ рдоें рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рдорд░рд╕рддा рд╣ो

рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рдЧ्рд░ाрдо рдХेрд╡рд▓ рд╕рдб़рдХें, рднрд╡рди рдпा рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рдк्рд░рддीрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдмрд▓्рдХि рд╡рд╣ рдПрдХ рдРрд╕ा рддाрдиाрдмाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрд╣ाँ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рдорд░рд╕рддा, рд╕ौрд╣ाрд░्рдж рдФрд░ рд╕рд╣рднाрдЧिрддा рдоूрд▓ рдоूрд▓्рдп рд╣ोрддे рд╣ैं।

  • рди рдХोрдИ рдЬाрддीрдп рднेрджрднाрд╡, рди рдзाрд░्рдоिрдХ рдХрдЯुрддा
  • рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдиेрддृрдд्рд╡ рдФрд░ рдиिрд░्рдгрдпों рдоें рд╕्рдеाрди рдоिрд▓े
  • рдмुрдЬुрд░्рдЧों рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдФрд░ рдпुрд╡ाрдУं рдХा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ो
  • рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рдд्рдпौрд╣ाрд░, рдоेрд▓े, рдЦेрд▓рдХूрдж рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдо рджिрд╡рд╕ рд╕े рдЖрдкрд╕ी рд╕ंрдмंрдз рдордЬ़рдмूрдд рд╣ों
"рдЬрд╣ां рднेрдж рдирд╣ीं, рд╕ंрд╡ाрдж рд╣ो --- рд╡рд╣ीं рд╡िрдХाрд╕ рдЯिрдХाрдК рд╣ोрддा рд╣ै।"

✅ 6. рдЧांрд╡ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рд╣ो

  • рд╢िрдХ्рд╖ा: рдЧांрд╡ рдоें рд╣ी рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдФрд░ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рд╣ो
  • рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп: рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХेंрдж्рд░, рдорд╣िрд▓ा рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕्рд╡рдпंрд╕ेрд╡ी, рдФрд░ рдЖрдпुрд░्рд╡ेрджिрдХ рдЙрдкрдЪाрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ों
  • рд░ोрдЬрдЧाрд░: рдЧांрд╡ рдХे рдпुрд╡ाрдУं рдХो рд╢рд╣рд░ों рдХी рдиौрдХрд░ी рдХे рдмрдЬाрдп рдЧांрд╡ рдоें рд░ोрдЬрдЧाрд░ рд╡ рд╕्рдЯाрд░्рдЯрдЕрдк рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдХिрдпा рдЬाрдП
  • рдКрд░्рдЬा: рд╕ौрд░ рдКрд░्рдЬा, рдмाрдпोрдЧैрд╕, рд░ेрди рд╡ाрдЯрд░ рд╣ाрд░्рд╡ेрд╕्рдЯिंрдЧ рд╕े рдКрд░्рдЬा рдФрд░ рдЬрд▓ рдоें рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рд╣ो
"рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмी рдЧांрд╡, рд╕рд╢рдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рдиींрд╡ рд╣ै।"

ЁЯМЯ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдиे рдХрд╣ा рдеा --- 'рднाрд░рдд рдХी рдЖрдд्рдоा рдЙрд╕рдХे рдЧांрд╡ों рдоें рдмрд╕рддी рд╣ै।' рдЖрдЗрдП рд╣рдо рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рдЬाрдЧृрдд рдХрд░ें, рд╕ंрд╡ाрд░ें рдФрд░ рдЖрджрд░्рд╢ рдмрдиाрдПं।

рдЬрдм рдЧांрд╡ рдХा рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдк्рд░рдЬा рдирд╣ीं, рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХ рдмрди рдЬाрдП,

рдЬрдм рд╣рд░ рдШрд░ рд╕्рдоाрд░्рдЯ рдФрд░ рд╣рд░िрдпाрд▓ी рд╕े рднрд░рдкूрд░ рд╣ो,

рдЬрдм рд╣рд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕ंрдкрди्рди рдФрд░ рд╕ंрддुрд▓िрдд рд╣ो,

рдФрд░ рдЬрдм рдЧांрд╡ рдоें рдХोрдИ рдЭрдЧрдб़ा, рдХोрдИ рдмैрд░рднाрд╡ рди рд╣ो ---

рддрдм рд╣рдоाрд░ा рдЧांрд╡ рдЖрджрд░्рд╢ рдХрд╣рд▓ाрдПрдЧा।

✅ рдпрд╣ рдЕрд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै --- рдмрд╕ рджो рдЪीрдЬ़ें рдЪाрд╣िрдП:

  1. рдИрдоाрдирджाрд░, рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा, рдЬो рдЧांрд╡ рдХो рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рджे
  2. рд╣рдо рдиाрдЧрд░िрдХों рдХी рдЬाрдЧрд░ूрдХ рднाрдЧीрджाрд░ी, рдЬो рд╕िрд░्рдл рд▓ाрднाрд░्рдеी рдирд╣ीं, рд╕ाрдЭेрджाрд░ рдмрдирдХрд░ рдХाрдо рдХрд░ें
"рдЧांрд╡ рддрднी рдмрджрд▓ेрдЧा, рдЬрдм рд╕ोрдЪ рдмрджрд▓ेрдЧी।"

ЁЯУв рдХ्рдпा рдЖрдк рднी рдРрд╕ा рдЧांрд╡ рдЪाрд╣рддे рд╣ैं?

ЁЯСЙ The Wide Angle рдЗрд╕ рд╕ोрдЪ рдХो рдЬ़рдоीрдиी рд╣рдХीрдХрдд рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП 

рд░ोрдбрдоैрдк, рд╢ोрдз, рдФрд░ рд╕ुрдЭाрд╡ों рдХे рд╕ाрде рдк्рд░рддिрдмрдж्рдз рд╣ै।

ЁЯСЗ рдиीрдЪे рдХрдоेंрдЯ рдХрд░ें --- "рдоैं рднी рдРрд╕ा рдЧांрд╡ рдЪाрд╣рддा/рдЪाрд╣рддी рд╣ूँ!"

ЁЯУМ рдЗрд╕े рд╢ेрдпрд░ рдХрд░ें --- рддाрдХि рджेрд╢рднрд░ рдХे рд▓ोрдЧ рдЗрд╕ рд╕ोрдЪ рд╕े рдЬुрдб़ें

All content on this page has been thoughtfully designed, developed, and envisioned by 

Indra Kumar S. Mishra

© 2025 Global Indians Foundation | рд╕рднी рдЕрдзिрдХाрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ